ĐÔNG Y HLI ĐẶC TRỊ BỆNH PARKINSON, RUN CHÂN TAY, CO CỨNG CƠ

Còn gọi là bệnh Liệt Run, xẩy ra do có những tổn thương thoái hoá ở vài vùng trên não, đưa đến sự thiếu hụt chất sinh học là Dopamin. Bệnh thường gặp ở người lớn tuổi, từ 50-65.

Đông y gọi là Ma Mộc, Tứ Chi Nhuyễn Nhược, Chấn Chiến. Giai đoạn cuối cùng của bệnh được xếp vào loại Nuy Chứng.

Nguyên Nhân Theo YHHĐ:

• Nhiều tác giả cho là do xơ vữa động mạch não làm tổn thương các tế bào vùng ngoài tháp, nhất là ở vùng nhân xám.
• Hội chứng liệt run xẩy ra sau viêm não phát dịch, viêm não do cúm, sau khi bị nhiễm độc thuỷ ngân, Asen CO, các dẫn chất của Phenothiazin, Resecpin, hoặc do bệnh giang mai thần kinh.

Nguyên nhân theo YHCT:

Nguyên nhân chính gây nên bệnh parkingson là do ảnh hưởng của tuổi già, do Can huyết và Thận âm bị suy yếu:

• Huyết bị suy kém không nuôi dưỡng được các khớp và các mạch máu gây nên co rút, co cứng, run giật.
• Âm hư thì dương vượng sẽ khiến cho Can phong nội động.
  => Nếu phong hợp với đờm thấp thì kinh lạc sẽ bị ngăn trở gây ra run.
• Cũng có thể do uất ức, giận dữ làm tổn thương Can. Can mất chức năng sơ tiết, khí sẽ bị uất kết. Khí có tác dụng hành huyết, vì thế, khí bị ngăn trở thì huyết sẽ bị ứ trệ. Huyết bị ứ trệ sẽ không nuôi dưỡng được các khớp, không sinh ra được huyết mới. ==> Vì vậy các khớp không được nuôi dưỡng sẽ gây nên cứng, khó cử động, co giật, run.
• Ăn uống kém dinh dưỡng, tuổi già, lo âu, ưu tư, mệt mỏi, Tỳ hư có thể dẫn đến Thận hư, Thận dương hư. Tỳ Thận hư không vận hoá được thuỷ dịch trong cơ thể, thuỷ dịch hoá thành thấp, tụ lại thành đờm. Đờm thấp ngăn trở trong kinh mạch hoá thành nhiệt, khiến cho phong quấy động gây nên run.

Chẩn Đoán:

Bệnh diễn tiến âm thầm, triệu chứng có thể chỉ ở một bên cơ thể. Đến khi có các triệu chứng sau đây bệnh mới được phát hiện:

• Tăng trương lực cơ: đặc trưng bởi hiện tượng bánh xe răng cưa, xuất hiện khi bệnh nhân co duỗi thụ động các khớp cổ tay, khuỷ tay.
• Run: thường ở đầu ngón tay, trường hợp nặng có thể run cả cẳng tay và bàn tay. Đặc điểm là run xuất hiện khi nghỉ và giảm mất khi người bệnh chú ý làm việc khác, bàn tay vê vê như đếm tiền.
• Mặt bất động: vẻ mặt trở nên cứng, không biểu hiện được cảm xúc trên khuôn mặt, dù mắt rất linh hoạt.
• Rối loạn dáng đi: đi chậm, đầu hơi cúi, lưng hơi khom, cẳng tay hơi gấp, chân hơi co và không đánh tay được. Khi để đoạn chi ở một tư thế nào đó thì nó lâu trở lại vị trí bình thường.
• Ngoài ra còn có biểu hiện tăng tiết nước miếng, mặt bóng, những cơn đỏ bừng mặt do rối loạn thần kinh thực vật.

Điều trị: Can âm suy, hư phong nội động với các triệu chứng: Gân cơ cứng, tay chân hoặc hàm dưới run, đau, tay chân tê, nhất là khi nghỉ ngơi, nhưng khi vận động thì lại đỡ, đi đứng khó khăn, mắt mờ, mắt dại, hố mắt dưới có quầng đen, khó nuốt, táo bón, lưỡi đỏ, rêu lưỡi trắng, mạch Huyền, Tế.

Pháp điều trị: Dưỡng can, bổ thận, tư âm, tức phong.

Trong 1 gói cốm 5g có chứa:

– 1997,5mg cao khô hỗn hợp (tỷ lệ 1:4) tương đương thô:

Tang ký sinh (Herba Loranthi Gracifilolli): 1330mg

Cát căn (Radix Puerariae thomsonii): 1330mg

Mẫu lệ (Concha Ostreae): 1330mg

Thục địa (Radix Rehmanniae glutinosae praeparata): 1000mg

Sinh địa (Radix Rehmanniae glutinosae glutinosa): 1000mg

Câu đằng (Ramulus cum Unco uncariae): 800mg

Sơn thù (Fructus Corni officinalis): 600mg

Ngưu tất (Radix Achyranthis bidentatae): 600mg

– Cao Bạch thược (Radix Paeonia lactiflora) (tỷ lệ 1:10): 100mg

– Cao Hoàng kỳ (Radix Astragali membranacei) (tỷ lệ 1:10): 100mg

– Cao Thạch quyết minh (Haliotis sp) (tỷ lệ 1:10): 100mg

– Cao Bạch tật lê (Fructus Tribuli terrestris) (tỷ lệ 1:10): 80mg

– Cao Thiên ma (Gastrodia elata) (tỷ lệ 1:10): 80mg

– Cao Đương quy (Radix Angelicae sinensis) (tỷ lệ 1:10): 60mg

– Cao Bạch cương tàm (Bombyx botryticatus) (tỷ lệ 1:10): 60mg

– Cao Cam thảo (Radix et Rhizoma Glycyrrhizae) (tỷ lệ 1:10): 40mg

Phụ liệu: chất kết dính (polyvinyl pyrrolidon), chất bảo quản (nipagin, nipasol), chất tạo ngọt (Sucralose (Triclorogalacto sucrose), chất độn (lactose).

Phương thuốc: Dùng bài Nhất Quán Tiễn hợp với Linh Giác Câu Đằng Thang gia giảm:

Tang ký sinh, Mẫu lệ đều: 20g,
Thục địa, Sinh địa, Bạch thược, Thạch quyết minh đều: 15g,
Sơn thù, Cương tằm, Thiên ma, Ngưu tất, Đương quy đều: 9g,
Cam thảo: 6g.
Gia giảm:
Hoàng kỳ: 15g :kiện tỳ, ích khí (Trc: Khí hư, đi lại chậm chạp, khó khăn, tinh thần uể oải, mệt mỏi).
Câu đằng: 9g => cùng nhóm bình can, tiềm dương, tức phong (Đầu đau, chóng mặt).
Bạch tật lê: 12g, thuyền thoái: 12g => Gân cơ co cứng, run nhiều.
Khó co duỗi thêm cát căn: 20g, bạch hoa xà: 2g (tán bột, uống với thuốc sắc)

CƠ CHẾ CHI TIẾT CỦA BÀI THUỐC:

BÌNH CAN TỨC PHONG, TIỀM DƯƠNG, ĐỊNH CHIẾN, CHỐNG RUN:

1. MẪU LỆ: Trọng trấn an thần, tư âm tiềm dương, làm mềm  chất rắn, tán kết khối, thu liễm có sáp. Chủ trị: Đánh trong  ngực, mất ngủ, chóng mặt, ù tai, tràng nhạc, đờm hạch.
   
2. THIÊN MA: Bình can tửc phong. Chủ trị: Đau đầu, chóng mặt, bán thân bất toại, trẻ em kinh phong, phá thương phong (uốn ván), động kinh.
3. CÂU ĐẰNG: Bình can, tức phong, trấn kinh. Chủ trị: Đau đầu, chóng mặt, hoa mắt, ù tai, sốt cao kinh giật.
4. BẠCH TẬT LÊ: Bình can giải uất, hoạt huyết, khu phong, sáng mắt, ngừng ngứa. Chủ trị: Nhức đầu, chóng mặt; ngực sườn đau trướng, tắc sữa, viêm (nhọt) vú; đau mắt đỏ kéo màng mắt; phong chẩn, ngứa.
5. CƯƠNG TẰM: Tức phong chỉ kinh (chống co giật), khu phong chỉ thống (giảm đau), giải độc tán kết. Trị động kinh, co giật, họng viêm cấp, liệt mặt, mề đay, lao hạch, phong nhiệt ở thượng tiêu.
6. THUYỀN THOÁI:Tán phong nhiệt, giải kinh, thấu chẩn, tiêu màng. Chủ trị; Cảm mạo phong nhiệt, đau họng, tiếng khàn; sởi không mọc, phong chân ngứa, mắt đỏ có màng, kinh phong.
7. THẠCH QUYẾT MINH: Tả can minh mục, an thần, nhuận tràng. Chủ trị: Đau mắt đỏ, sợ ánh sáng, mắt mờ, chảy nước mắt (sao vàng), đại tiện bị két (dùng sống), mắt ngừ (sao đến).
8. NGƯU TẤT: Hoạt huyết thông kinh, mạnh gân cốt, bổ can thận. Chủ trị: Dùng trị đau lưng gối, mỏi gân xuơng; bế kinh, kinh nguyệt không đều, tăng huyết áp.

   DƯỠNG CAN HUYẾT, BỔ THẬN ÂM, ỨC CHẾ DƯƠNG:

9. TANG KÝ SINH: Bổ can thận, mạnh gân xương, thông kinh lạc, an thai. Chủ trị: Đau lưng, nhức xương-khớp, đau thần kinh ngoại biên, phụ nữ động thai, ít sữa sau khi đẻ.
10. THỤC ĐỊA: Tư âm, bổ huyết, ích tinh, tủy. Chủ trị: Can, thận âm hư, thắt lưng đầu gối mỏi yếu, cốt chưng, triêu nhiệt, mồ hôi trộm, di tinh, âm hư ho suyễn, háo khát, Huyết hư, đánh trống ngực hồi hộp, kinh nguyệt không đều, rong huyết, chóng mặt ù tai, mắt mờ, táo bón.
11. SINH ĐỊA: Tư âm dưỡng huyết. Chủ trị: Huyết hư gây nóng sốt, nôn máu, máu cam, băng huyết, kinh nguyệt không đều, động thai.
12. BẠCH THƯỢC: Bổ huyết, dưỡng ẩm, thư cân, bình can, chi thống. Chủ trị: Huyết hư, da xanh xao, đau sườn ngực, mồ hôi trộm, kinh nguyệt không đều, âm hư phát sốt, chóng mặt đau đầu, chân tay co rút, đau bụng do can khắc tỳ.
13. ĐƯƠNG QUY: Bổ huyết, hoạt huyết, điều kinh, giảm đau, nhuận tràng. Chủ trị: Huyết hư, chóng mặt. Kinh nguyệt không đềụ, bế kinh đau bụng kinh, táo bón do huyết hư. Phong thấp tê đau, sưng đau do sang chấn.
14. SƠN THÙ: Bổ can thận, cố tinh sáp niệu. Chủ trị: Di mộng tinh, tiểu tiện nhiều, đái dầm, đau lưng gối, ù tai, mồ hôi nhiều, phụ nữ bị khí hư, rong kinh, rong huyết.
15. HOÀNG KỲ: Bổ khí cổ biểu, lợi tiểu, trù mù, sinh cơ. Chủ trị: Khí hư mệt mỏi, kém ăn; trung khí hạ hãm, tiêu chảy lâu ngày, sa tạng phủ, tiện huyết, rong huyết; ra mồ hôi; nhọt độc khó vỡ; nội nhiệt tiêu khát; viêm thận mạn.
    
16. CAM THẢO: Kiện tỳ ích khí, nhuận phế chỉ ho, giải độc, chi thống, điều hòa tác dụng các thuốc. Chích Cam thảo: Bồ tỳ, ích khí, phục mạch. Chủ trị: Tỳ vị hư nhược, mệt mỏi yếu sức, hóa đờm chỉ ho, đánh trống ngực, mạch kết đại (mạch dừng), loạn nhịp tim.

Công dụng: Dưỡng Can, hoạt huyết, thông kinh lạc, bổ Thận, tư âm, tức phong.

Đối tượng sử dụng: Dùng cho người có các triệu chứng: Gân cơ cứng, tay chân hoặc hàm dưới run, đau, tay chân tê, nhất là khi nghỉ ngơi, nhưng khi vận động thì lại đỡ, đi đứng khó khăn, mắt mờ, mắt dại, hố mắt dưới có quầng đen, khó nuốt, táo bón, lưỡi đỏ, rêu lưỡi trắng, mạch Huyền, Tế.