Dấu bánh xe răng cưa là gì? Nguyên nhân và cơ chế?

Dấu bánh xe răng cưa là gì, nguyên nhân, cơ chế, ý nghĩa, hình ảnh

1. MÔ TẢ

Dấu bánh xe răng cưa là sự đề kháng đối với tầm vận động thụ động của một khớp, xảy ra từng hồi. Cứng cơ là dấu hiệu của tổn thương ngoại tháp.

Cứng cơ có ba đặc điểm:

1    Sự đề kháng độc lập với tốc độ

(nghĩa là mức độ đề kháng đối với vận động cơ thụ động thì hằng định đối với vận động chậm hoặc nhanh).

2    Trương lực gập và duỗi bằng nhau.

3    Không liên quan đến yếu cơ Xem ‘Cứng cơ’ trong chương này.

2. NGUYÊN NHÂN

Thường gặp

• Bệnh Parkinson

• Thuốc – đối vận dopamine (vd. haloperidol, metoclopramide)

Ít gặp

•    Teo cơ đa hệ thống

•    Liệt trên nhân tiến triển

•    Thoái hóa hạch nền- vỏ não

3. CƠ CHẾ

Dấu bánh xe răng cưa là một loại cứng cơ có liên quan đến rối loạn ngoại tháp. Cơ chế cuả dấu bánh xe răng cưa ít được biết đến. Dấu bánh xe răng cưa được cho là sự kết hợp của co cứng và run (xem bài ‘vận độnh chậm’ và ‘run trong hội chứng Parkinson’ trong chương này). Cứng cơ có thể do thay đổi điều hòa ngoại tháp của neuron vận động trên tủy và sự thay đổi hoạt động neuron vận động tủy để đáp ứng với kích thích ngoại biên trong phản xạ căng cơ.

4. Ý NGHĨA

Dấu bánh xe răng cưa là dấu hiệu của loạn chức năng ngoại tháp. Thường gặp nhất có liên quan đến bệnh Parkinson

HÌNH 5.24 Vòng vận động hạch nền và tổ chức somatotopic GPe = bèo nhạt ngoài;
GPi = bèo nhạt trong; STN = nhân hạ đồi. Reproduced, with permission, from Rodriguez-Oroz MC, Jahanshahi M, Krack Pet al, Lancet Neurol 2009; 8: 1128–1139: Fig 2.